Lấn chiếm đất chưa sử dụng – hành vi tưởng chừng “vô hại” nhưng lại vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật đất đai. Năm 2025, các quy định mới tại Luật Đất đai 2024 và các nghị định hướng dẫn đã siết chặt chế tài xử phạt với hành vi này. Dưới đây là quy định xử phạt vi phạm lấn chiếm đất chưa sử dụng mới nhất 2025
Lấn chiếm đất chưa sử dụng là gì?
Theo quy định tại Điều 3 Luật Đất đai năm 2024, hành vi chiếm đất được hiểu là việc tự ý sử dụng phần đất do Nhà nước đang quản lý mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép, hoặc sử dụng phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của người khác nhưng chưa được người đó đồng ý. Trong khi đó, lấn đất là hành vi dịch chuyển mốc giới hoặc ranh giới của thửa đất nhằm mở rộng diện tích sử dụng mà không có sự cho phép từ cơ quan có thẩm quyền hoặc người sử dụng đất hợp pháp bị ảnh hưởng bởi hành vi này.
Đối với khái niệm đất chưa sử dụng, Điều 6 Nghị định 102/2024/NĐ-CP của Chính phủ đã làm rõ rằng đây là những loại đất chưa được giao, chưa cho thuê và chưa xác định mục đích sử dụng cụ thể. Cụ thể, đất chưa sử dụng có thể bao gồm: đất do Nhà nước thu hồi và tạm giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc tổ chức phát triển quỹ đất quản lý; đất bằng chưa sử dụng tại các khu vực đồng bằng, thung lũng, cao nguyên; đất đồi núi chưa sử dụng ở các khu vực địa hình dốc; đất núi đá chưa có rừng cây và đất có mặt nước nhưng chưa được xác định mục đích sử dụng.
Như vậy, lấn chiếm đất chưa sử dụng là hành vi tự ý sử dụng hoặc mở rộng phần đất thuộc nhóm đất chưa sử dụng do Nhà nước quản lý, khi chưa được cấp có thẩm quyền cấp phép hoặc phê duyệt theo quy định. Đây là hành vi vi phạm pháp luật đất đai và có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm theo mức độ vi phạm.
Quy định xử phạt đối với hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng hiện nay
Khoản 1 Điều 11 Luật Đất đai 2024 nêu rõ hành vi lấn, chiếm, hủy hoại đất bị pháp luật nghiêm cấm. Do đó, việc lấn, chiếm đất chưa sử dụng cũng sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật. Tùy theo mức độ vi phạm, hành vi này có thể sẽ bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thu hồi đất.
Trường hợp bị xử phạt vi phạm hành chính
Tại khoản 1, khoản 6 Điều 13 Nghị định 123/2024/NĐ-CP, Chính phủ quy định mức xử phạt với hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng được áp dụng như sau:
| TT | Diện tích lấn, chiếm | Mức phạt tiền | |
| Khu vực nông thôn | Khu vực đô thị | ||
| 1 | Lấn, chiếm dưới 0,02 héc ta | Từ 03 – 05 triệu đồng | Mức xử phạt bằng 02 lần mức xử phạt đối với loại đất tương ứng tại khu vực nông thôn và mức phạt tối đa không quá 500 triệu đồng đối với cá nhân, không quá 01 tỷ đồng đối với tổ chức |
| 2 | Lấn, chiếm từ 0,02 đến dưới 0,05 héc ta | Từ 05 – 10 triệu đồng | |
| 3 | Lấn, chiếm từ 0,05 đến dưới 0,1 héc ta | Từ 10 – 20 triệu đồng | |
| 4 | Lấn, chiếm từ 0,1 đến dưới 0,5 héc ta | Từ 20 – 50 triệu đồng | |
| 5 | Lấn, chiếm từ 0,5 đến dưới 01 héc ta | Từ 50 – 100 triệu đồng | |
| 6 | Lấn, chiếm từ 01 đến dưới 02 héc ta | Từ 100 – 150 triệu đồng | |
| 7 | Lấn, chiếm từ 02 héc ta trở lên | Từ 150 – 200 triệu đồng | |
Ngoài chịu hình thức xử phạt chính là phạt tiền thì người có hành vi vi phạm lấn chiếm đất chưa sử dụng còn bị buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả:
– Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm và buộc trả lại đất đã lấn, chiếm;
– Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
Trường hợp xử phạt thu hồi diện tích đất lấn chiếm
Theo quy định tại khoản 1 Điều 11, Điều 139 và khoản 1 Điều 241 Luật Đất đai 2024; cùng với khoản 1, khoản 8 Điều 13 Nghị định 123/2024/NĐ-CP và Điều 32 Nghị định 102/2024/NĐ-CP, hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng thuộc quản lý của Nhà nước sẽ bị xử lý nghiêm.
Cụ thể, người có hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng sẽ buộc phải trả lại phần đất đó cho Nhà nước. Điều này đồng nghĩa với việc phần diện tích đã lấn, chiếm sẽ bị thu hồi.
Trường hợp người vi phạm không tự nguyện trả lại đất, cơ quan chức năng sẽ tiến hành cưỡng chế thu hồi theo đúng trình tự pháp luật. Ngoài ra, nếu trên phần đất lấn chiếm có công trình xây dựng, công trình đó có thể bị tháo dỡ và người vi phạm sẽ không được bồi thường bất kỳ khoản chi phí nào.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt – nếu người sử dụng đất đáp ứng đầy đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 139 Luật Đất đai 2024 – thì có thể tạm thời chưa bị thu hồi đất. Dù vậy, các trường hợp được xem xét như vậy là rất hạn chế và phải đáp ứng nghiêm ngặt các điều kiện của pháp luật.
Như vậy, hành vi lấn chiếm đất do Nhà nước quản lý không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể dẫn đến việc cưỡng chế thu hồi và mất toàn bộ tài sản gắn liền với đất nếu không có cơ sở pháp lý hợp lệ.
Hy vọng nội dung quy định xử phạt vi phạm lấn chiếm đất chưa sử dụng 2025 đã mang tới quý độc giả nhiều thông tin hữu ích. Mọi thắc mắc hoặc muốn nhận tư vấn đầu tư bất động sản sinh lời cao từ diễn giả, nhà huấn luyện chiến lược Rich Nguyen, quý khách hàng vui lòng liên hệ:
RICH NGUYEN ACADEMY
Địa chỉ: Tòa C5 D’capitale, số 119 Trần Duy Hưng, Cầu Giấy, Hà Nội
Hotline: 1900 999979
Email: info.richnguyen@gmail.com
Website: https://rna.richnguyen.vn/